Occupy Wall Street nhắm tới điều gì?

Bùi Văn Phú

San Jose 9.10.2011

San Francisco 12.10.2011

Hôm Chủ nhật 9-10 hơn trăm người gồm nhiều thành phần xã hội tham gia biểu tình tuần hành trước toà thị chính San Jose. Nghị viên đơn vị 2 Ash Kalra đã có mặt ủng hộ. Hôm sau Thị trưởng Chuck Reed biểu tỏ đồng cảm với người biểu tình và kêu gọi chính quyền của Tổng thống Obama quan tâm đến những đầu tư không minh bạch ở thị trường chứng khoán mà thành phố San Jose đã là nạn nhân thua lỗ. Trên sân toà thị chính có dăm lều được dựng lên từ hai tuần nay. Cảnh sát đã biên phạt vì phạm luật thành phố nhưng chưa đuổi đi.

Phong trào Chiếm Phố Wall sau mấy tuần phát động từ trung tâm tài chính New York nay đã lan ra trên cả trăm thành phố và hơn 30 tiểu bang ở Mỹ.

Tại miền bắc California đã có biểu tình ở San Francisco, San Jose, Oakland, Marin và Walnut Creek. Từ danh xưng Chiếm Phố Wall khi lan toả đến các điạ phương tên phong trào biến thành Chiếm San Jose, Chiếm San Francisco hay Chiếm Oakland.

Mục tiêu của phong trào là gì? Quan sát những khẩu hiệu, biển chữ giương lên trong các cuộc biểu tình thì có nhiều đòi hỏi. Đòi đánh thuế người giầu nhiều hơn nữa. Đòi chấm dứt việc ngân hàng tịch thu nhà vì chủ nhân không còn khả năng trả nợ. Đòi rút quân Mỹ về, chuyển ngân sách chiến tranh qua cho việc giáo dục. Chống tăng học phí đại học. Đòi việc làm.

Hình ảnh luôn có trong các cuộc biểu tình là bích chương với con số 99% hàm ý đại đa số 99% dân là người nghèo hay có cuộc sống đủ ăn, trong khi đó 1% người cực giầu điều khiển guồng máy kinh tế tài chính Mỹ, gây ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của mọi người.

Số liệu từ National Taxpayers Union, một cơ quan độc lập, cho biết một người Mỹ có thu nhập một năm tối thiểu là 380 nghìn 354 đô-la thì nằm trong số 1% và số 1% này trả 38.02% tổng số thuế lợi tức cá nhân cho chính phủ.

Những con số về khoảng cách giầu nghèo ra sao? Có nhiều nguồn tài liệu tổng hợp do Zaid Jilani thu thập và đưa lên mạng ThinkProgess.org (How Unequal We Are, 3-10-2011) như sau:

Theo giáo sư Joseph Stiglitz của Đại học Columbia và cũng là khôi nguyên Nobel kinh tế 2001 thì hiện nay 1% người giầu nhất nước Mỹ làm chủ 40% tài sản của Hoa Kỳ. Trong khi 80% người dân ở mức thấp nhất làm chủ chỉ có 7% tài sản nước Mỹ. Một phần tư thế kỉ trước 33% tài sản quốc gia do 1% giới giầu làm chủ.

Về thu nhập, 1% người có mức lương cao chiếm 24% tổng số thu nhập của toàn dân. Năm 1976 con số này chỉ 9%. Như thế trong 35 năm qua, người giầu ngày càng giầu hơn.

Theo số liệu của Institute of Policy Studies, trong thị trường đầu tư chứng khoán 1% người có thu nhập cao nhất làm chủ đến 50% số cổ phiếu, công khố phiếu và các qũy đầu tư khác. Trong khi 50% người có mức lương thấp nhất chỉ làm chủ 0.5% tổng số cổ phiếu chứng khoán.

Về nợ cá nhân, nghiên cứu của giáo sư xã hội học William Domhoff từ Đại học California, Santa Cruz cho thấy 1% người giầu nhất chiếm chỉ 5% tổng số nợ của nước Mỹ, trong khi 90% người dân ở mức lương thấp phải gánh tới 73% số nợ đó.

Nhiều người cho rằng cách biệt giầu nghèo như thế là bất công xã hội và đã có những nhận định là phong trào Chiếm Phố Wall đang khởi xướng một cuộc chiến tranh giai cấp tại Mỹ. Một thăm dò của tuần báo TIME trong cuối tuần qua đưa ra con số 79% đồng ý rằng khoảng cách giầu nghèo ngày nay quá lớn, trong khi chỉ có 17% không cho là như thế. 86% người được hỏi tin rằng Wall Street có ảnh hưởng đến những thành phần làm chính sách ở Washington.

Lúc đầu giới lãnh đạo cùng truyền thông coi thường phong trào, cho rằng tham gia biểu tình là những người không có công việc và chẳng biết làm gì hơn là xuống đường. Nhưng trong những tuần qua các cuộc biểu tình tại nhiều nơi đã được chú ý.

Chiều thứ Hai hơn 500 người tụ họp trước toà thị chính Oakland trong cơn mưa lất phất. Cuộc biểu tình ở đây chính thức được nghiệp đoàn giáo chức và nghiệp đoàn y tá ủng hộ vì thế người tham gia biểu tình gồm giáo chức, nhân viên y tế, cũng có những luật sư, bác sĩ, bên cạnh thành phần trẻ trông rất hippies.

Thị trưởng Jean Quan, Nghị viên Desley Brooks cũng như các Dân biểu Barbara Lee và Pete Stark bày tỏ sự ủng hộ phong trào. Hơn 50 chiếc lều được căng lên trên bãi cỏ trước toà thị chính và nhiều người ngủ đêm tại đó. Sáng ra họ cùng nhau tập thể dục, được những tiệm ăn cung cấp cà phê, bánh ngọt ăn sáng. Tuy nhiên “Thành phố lều” ở Oakland ban ngày phảng phất mùi cần sa, theo tin ghi nhận được của một thành viên trong nhóm thảo luận của cựu sinh viên Việt tại Đại học Berkeley.

Tại San Francisco những người biểu tình tiếp tục cắm lều trước Ngân hàng Dự trữ Liên bang và mỗi ngày kéo đến một nơi, thường là trụ sở ngân hàng để biểu tình tuần hành. Nhiều người đã bị cảnh sát bắt giam vì cản trở không cho người khác ra vào những cơ sở thương mại, tài chính.

Trên 500 người tham gia biểu tình ở Oakland 10.10.2011

Như vết dầu loang, phong trào đã tổ chức được nhiều cuộc biểu tình ở nhiều nơi và gây chú ý trong chính trường từ Tổng thống Obama đến dân biểu trong quốc hội.

Đòi hỏi nổi bật nhất của Chiếm Phố Wall là tăng thuế nhà giầu và tạo công ăn việc làm. Đó cũng là những điều gây tranh cãi tại quốc hội lâu nay. Nhưng những ai được coi là người giầu ở Mỹ? Người có mức thu nhập từ 250 nghìn đô-la một năm trở lên, như chính quyền Obama dự định tăng thuế của họ, còn đảng Cộng hoà không đồng ý?

Tăng thuế hay không tăng thuế sẽ giúp cho nền kinh tế tăng trưởng? Vấn đề đang gây tranh luận trên chính trường Hoa Kỳ với nhiều bế tắc. Trong những tuần đầu phong trào không được quan tâm vì những người tham gia trông như kẻ không nhà, bụi đời. Nay mục tiêu của phong trào đang dần được tỏ rõ và thu hút nhiều thành phần dân chúng.

Tuy nhiên những hình ảnh bất tuân luật pháp của người biểu tình ở một số nơi, như tràn ra đường chiếm đóng cầu ở New York, tràn vào bảo tàng ở Thủ đô Washington là làm hại phong trào.

Nếu được như cuộc biểu tình ở San Jose hôm Chủ nhật qua, trong tinh thần trật tự, tuy có ồn ào và người tham gia được nhắc nhở cần tỏ ra ôn hoà, không dùng ma túy cần sa và giữ gìn sạch sẽ chung quanh thì khẩu hiệu nhiều người hô to trong lúc tuần hành: “All day, all night. Occupy San Jose” – Cả ngày, cả đêm. Chiếm San Jose – sẽ được hưởng ứng trong tương lai. Nhất là khi kinh tế đang khủng hoảng, mức thất nghiệp toàn quốc là 9.1%, tại điạ phương trên 10% và chỉ còn một năm nữa là đến ngày bầu lại tổng thống và quốc hội thì tiếng nói của phong trào sẽ được lắng nghe và ảnh hưởng sẽ lan rộng hơn.

Sau một tháng phát động, Chiếm Phố Wall đang được chú ý. Theo thăm dò của NBC-WSJ (NBC News và Wall Street Journal) thực hiện vào tuần qua thì 80% đã nghe biết về phong trào. Trong số những người biết đến phong trào 37% ủng hộ, 18% chống, 25% không có ý kiến.

Còn theo tuần báo TIME, phong trào được 25% tích cực ủng hộ, 29% ủng hộ phần nào, trong khi 23% không ủng hộ.