Hai lần tranh luận, chưa ngả về ai

Bùi Văn Phú

Tranh luận lần hai giữa Barack Obama và Mitt Romney. Hình chụp từ kênh truyền hình CNN tối 16-10-2012 (ảnh Bùi Văn Phú)

Tổng thống Barack Obama và Thống đốc Mitt Romney đã mặt đối mặt qua hai lần tranh luận trực tiếp truyền hình vào tối 3-10 và 16-10, nhưng đến nay tâm lý cử tri Mỹ lại vẫn chưa hiện rõ sẽ ủng hộ ai. Một tháng trước, các thăm dò dư luận cho thấy Obama được sự ủng hộ của cử tri cao hơn Romney, nhưng không cao lắm.

Giới quan sát thường nhận định các cuộc tranh luận giữa hai ứng viên chạy đua vào Bạch Cung không ảnh hưởng đến chọn lựa của cử tri vì cả hai được chuẩn bị kỹ cho tranh luận qua các tập dượt với ban cố vấn tranh cử.

Cho đến khi có những nhầm lẫn hay thiếu xót đáng kể thì tâm lý cử tri giao động.

Năm 1976, trong cuộc tranh luận giữa Tổng thống Gerald Ford và Thống đốc Jimmy Carter, khi Ford nhận định rằng “không có sự đô hộ của Liên Xô ở Đông Âu” thì đó là một lỗi lầm nghiêm trọng của người đang lãnh đạo Hoa Kỳ. Nhận định sai lầm đó là một phần nguyên do đưa đến việc Ford thất cử.

Năm nay, cho đến cuối tháng 9 phần thắng nằm trong tay Tổng thống Barack Obama nhiều hơn, qua thăm dò toàn quốc và tại các tiểu bang ngang ngửa như Ohio, Virginia, Florida, Colorado, North Carolina, Wisconsin, Nevada với số điểm dành cho Obama cao hơn Romney.

Không biết có phải vì quá tự tin hay không, nên trong tranh luận đầu tiên tối 3-10, Obama tỏ ra lơ là, không chú ý, để cho Romney tấn công mà không đáp trả.

Hình ảnh Obama bị Romney tấn công dồn dập mà không phản ứng lại đã làm xoay chuyển thế cờ có lợi cho Romney, từ khó thắng sang thế phục hồi với nhiều hy vọng thắng cử hơn trước tranh luận.

Dư luận phản ánh rõ điều này. Theo CNN, 67% những người đã theo dõi tranh luận cho là Romney thắng, so với 25% ngả về Obama. Thăm dò của CBS với cử tri độc lập thì 46% coi Romney thắng tranh luận so với 22% chọn Obama.

Sau khi Thống đốc Mitt Romney chính thức được Đảng Cộng hoà tiến cử, nhiều cử tri cùng đảng không hài lòng với lựa chọn đó vì Romney không là người bảo thủ thực sự mà có khuynh hướng trung dung, qua việc khi còn làm thống đốc đã ký ban hành luật để mọi cư dân Massachusetts có bảo hiểm y tế.

Trong khi đó từ ngày Tổng thống Obama nhận chức, Đảng Cộng hoà tìm mọi cách chống lại chính sách bảo hiểm y tế toàn dân do Obama đề xướng. Sau nhiều sửa đổi trong dự luật và với nhiều khó khăn, quốc hội đã chuẩn thuận Obamacare, nhưng nhiều điều khoản chưa được áp dụng cho đến năm 2014.

Trước đây Romney chống lại chính sách y tế của Obama và hứa sẽ huỷ bỏ các luật đó nếu thắng cử. Sau ông tuyên bố sẽ giữ một phần. Chính vì thế ngay cả những cử tri Cộng hoà cũng không mặn mà với ứng viên Romney.

Cho đến sau cuộc tranh luận đầu tiên cách đây hai tuần, với Romney hùng hổ và Obama yếu thì Romney được cử tri cộng hoà chú ý nhiều hơn. Số người tham dự vận động tranh cử của Romney ở bang Ohio tăng lên. Đây là tiểu bang mang tính quyết định vì từ trước đến giờ chưa một ứng viên cộng hoà nào giành được chức tổng thống mà không thắng ở Ohio, với 18 phiếu đại biểu cử tri đoàn.

Cuộc cờ thay đổi – game change – sau cuộc tranh luận đầu tiên. Tại bang Wisconsin, với 10 đại biểu cử tri đoàn, trước đây Romney thua Obama 10 điểm, nay chỉ còn kém 3 điểm. Hai tuần qua Romney đang từ từ rút ngắn lại khoảng cách giữa ông và đối thủ. Những tiểu bang mang tính quyết định như Ohio, Colorado, Florida, Virgina, North Carolina nay hai ứng viên chỉ hơn kém nhau vài ba điểm nên không thể phân thắng bại.

Trong tranh luận thứ nhì vào tối 16-10 Obama không còn thụ động nữa và đã mạnh mẽ phản công các luận điểm Romney đưa ra, từ kế hoạch phục hồi kinh tế, nạn thất nghiệp, khủng bố tấn công lãnh sự quán Mỹ ở Libya cho đến giao thương với Trung Quốc.

Về phục hồi kinh tế, cả hai ứng viên đều không đưa ra những kế hoạch cụ thể. Romney cảnh báo cử tri có muốn kéo dài tình trạng trì trệ này thêm 4 năm nữa không. Còn Obama cho rằng kế hoạch cắt giảm thuế để kích thích tăng trưởng kinh tế của Romney là ảo tưởng vì những con số không ăn khớp với nhau.

Quan hệ thương mại với Trung Quốc được chú ý trong tranh luận lần hai. Romney cho rằng Trung Quốc không sòng phẳng, hay ăn cắp bản quyền trí tuệ của Mỹ và nhà nước hỗ trợ doanh nghiệp, giữ giá đồng yuan ở mức thấp để cạnh tranh. Ông hứa sẽ có biện pháp trừng phạt ngay khi vào Bạch Cung và phê phán chính sách của Obama là không cứng rắn với Trung Quốc. Obama đáp trả rằng chính quyền của ông đã tạo áp lực như chưa bao giờ có đối với Trung Quốc và tố cáo Romney đã đầu tư vào nước này khi ông làm chủ tịch Quỹ Bain Capital.

Kết quả thăm dò của CNN đưa ra sau tranh luận hôm 16-10 với 46% cho là Obama thắng, so với 39% dành cho Romney.

Cuộc cờ như thế lại trở nên gay go vào những ngày chót của cuộc vận động tranh cử. Theo viện Gallup với các thăm dò liên tục về tâm lý cử tri, sau nhiều tuần Obama hơn điểm Romney, kết quả mới nhất tính đến hôm 18-10 cho thấy Romney vượt Obama với tỉ lệ 51% và 45%.

Để thắng, ứng viên cần 270 trong số 538 phiếu đại biểu cử tri. Theo ước tính mới nhất của CNN thì Obama hiện có 201 phiếu và Romney 191. Đó là những tiểu bang được giới quan sát biết rõ sẽ ngả theo đảng nào, như California, New York chắc chắn sẽ bầu Obama và Texas, Arizona bầu Romney. Trong số 538 phiếu, hiện nay có khoảng 140 phiếu nằm trong 10 bang mang tính quyết định, nơi Obama và Romney hiện được cử tri ủng hộ ngang nhau.

Thứ Hai 22-10 tới đây sẽ có tranh luận sau cùng và chủ đề là chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ.

Vì kinh tế là chủ điểm được cử tri quan tâm hơn cả nên không hy vọng gì tranh luận sau cùng sẽ làm thay đổi tâm lí cử tri nữa. Sẽ có những lúc khiến người xem nhíu mắt vì một ứng viên phát âm tên một quốc gia hay một lãnh đạo nước ngoài không đúng. Romney sẽ dễ phạm lỗi này hơn Obama. Ứng viên nào có thể đối phó với tình hình quốc tế sẽ không quan trọng bằng ai sẽ làm cho kinh tế Hoa Kỳ đi lên.

Cho đến giờ thật khó biết ai sẽ làm chủ Bạch Cung vào đầu năm tới. Có thể nào trong thời đại thông tin Internet, khi đa số cử tri Mỹ đang thất vọng với nền kinh tế yếu kém mà họ vẫn giữ thái độ thầm lặng cho đến lúc đến điạ điểm bỏ phiếu.

Như năm 1980, cũng với tình trạng kinh tế yếu kém và các thăm dò vào đầu tháng 11 vẫn cho thấy Tổng thống Jimmy Carter và Thống đốc Ronald Reagan được cử tri ủng hộ ngang nhau.

Nhưng kết quả đã làm ngạc nhiên mọi người. Reagan đại thắng với 489 phiếu cử tri đoàn và Carter 49.

© 2012 Buivanphu