Từ Quý Hợi đến Giáp Ngọ

Bùi Văn Phú

Thiếu nhi trước cửa vào Hội Tết Quý Hợi

Tết Quý Hợi là Tết năm 1983, khi cộng đồng người Việt ở Hoa Kỳ chưa tròn 8 tuổi.

Thời điểm đó làn sóng vượt biển đang dâng cao và đa số người Việt tị nạn đến các nước Đông nam Á được định cư tại Hoa Kỳ. Từ đó, nhiều nơi trên đất Mỹ cộng đồng người Việt đã hình thành.

Internet, điện thoại bỏ túi, Facebook năm đó chưa có nên các thông tin liên lạc còn chậm. Sinh hoạt của người Việt nếu được biết đến là nhờ những tờ báo giấy như Người Việt, Hồn Việt, Trắng Đen, Việt Nam Hải Ngoại, Việt Nam Tự Do, Văn Nghệ Tiền Phong mà khi đến tay độc giả cũng đã là tin nguội đến cả tuần, có khi cả tháng.

Năm 1983 tôi đang học năm cuối tại đại học, thường tham gia sinh hoạt cộng đồng và viết ký sự cho các báo Việt ngữ. Muốn biết sinh hoạt vui xuân, đón Tết của người Việt ở nhiều nơi trên nước Mỹ dịp Tết Quý Hợi ra sao, các bạn trong Bút nhóm Ý Thức, do tôi chủ trương, đã thực hiện phỏng vấn tại chỗ và qua điện thoại một số người Việt ở nhiều nơi về sinh hoạt đón Tết ở Mỹ năm đó.

Sớ Táo quân trong sinh hoạt đón Tết của sinh viên Berkeley đầu thập niên 1980

Mời bạn đọc nhìn lại quá khứ qua cảm nhận ghi được vào dịp Tết 31 năm trước.

– Nguyễn Khánh (Hawaii): Ở đây không có nhiều người Việt, mấy gia đình quen hôm qua gặp nhau say xưa một bữa. Hôm nay dưỡng sức vì mai phải đi làm. Tết thì nhớ nhiều thứ nhưng hoàn cảnh không cho phép.

– Huỳnh Văn Thắng (tại hội chợ Tết Los Angeles): Tôi có một mình nên Tết hơi buồn. Hai ngày Tết đi hội chợ và coi văn nghệ cho vui. Cũng như các cuối tuần khác tôi hay đi chơi đó đây. Chỉ có Tết ở Việt Nam mới vui.

– Trần Thị Ngọc (Anaheim, California): Tôi và mấy cô con gái đang lo sửa soạn cơm nước. Ông xã dẫn mấy cháu nhỏ đi hội chợ rồi. Tết nhất gia đình cũng đón xuân để nhớ lại Tết bên nhà. Mấy cháu mua được cành đào cắm ngoài phòng khách nên trong nhà cũng có chút không khí Tết.

– Hồng Liên (Louisiana): Cuối tuần rồi sinh viên rủ nhau xuống New Orleans đón Tết. Hồi rời Việt Nam em tưởng qua bên này sẽ không còn Tết nữa, nhưng mà không thiếu gì, đủ thứ bánh mứt mua về lai rai cả tháng trời. Về lại dorm (ký túc xá) với bánh mứt nên không khí Tết còn phảng phất.

– Nguyễn Viết Sơn (Seattle): Tuần rồi đi hội chợ Tết. Tuần này ở nhà có ăn uống, lập xòng bài vui xuân suốt đêm giao thừa. Sáng Mồng Một giải tán để còn chuẩn bị đi làm.

– Trần Long (San Francisco): Đêm giao thừa ra phố tàu nghe pháo nổ. Mồng Một lại nhà bạn bè nhậu nhẹt lai rai. Nhắc Tết làm chi buồn quá. Tôi mong có ngày về lại Việt Nam thì mới có một cái Tết vui.

– Lê Thông (Santa Ana, CA): Gia đình tôi về San Diego thăm ông bà của các cháu. Sáng Mồng Một cũng chúc tuổi ông bà, lì xì và trưa ăn cơm gia đình. Có vậy thôi.

Khách du xuân Hội Tết Quý Hợi 1983 trong khuôn viên trường trung học San Jose High School

– Phạm Ngọc Minh (tại Chùa Giác Minh, Bắc California): Tối qua gia đình chúng tôi cúng giao thừa. Sáng nay đến chùa khấn Phật cho được bằng an, năm mới phát đạt. Tết có thế thôi vì mai phải đi làm rồi.

– Lê Hoàng Kiệt (Columbus, Ohio): Quanh đây không có gia đình Việt Nam nào nên không khí Tết cũng không có. Hai ngày nghỉ như cuối tuần bình thường. Tết về nhưng không có chút không khí Tết thì đón Tết như thế nào bây giờ.

– Nguyễn Cường (Washington D.C.): Chúng tôi đón tuyết thì đúng hơn. Tết mà tuyết rơi ngập đường. Có bao giờ mình nghĩ là đón Tết giữa mùa tuyết đâu. Vậy mà bây giờ là thế. Tôi đã định tham gia sinh hoạt Tết cộng đồng, nhưng tuyết nhiều quá nên đành ở nhà mở nhạc xuân ra nghe vậy.

– Nguyễn Hoàng (Pasadena): Buổi sáng dưới Los có hội chợ Tết. Tôi vẫn nhớ cảnh chợ hoa Nguyễn Huệ với xác pháo ngập đường vào sáng Mồng Một. Bên này thiếu mấy thứ đó nên đón Tết không đầy đủ. Ghé hội chợ xong tôi và mấy bạn qua phố Tầu ăn cơm.

– Một thanh niên tại hội chợ tết Los Angeles: Tôi mới qua Mỹ chưa được một năm. Cuộc sống chưa ổn định nên cũng không đón Tết rùm beng. Anh bạn đưa tôi lên đây xem hội chợ. Cũng vui nhưng nó làm tôi nhớ gia đình nhiều hơn. Cá nhân tôi thực sự không có đón Tết.

– Vũ Ngọc Nam (Washington): Tôi qua Mỹ có một mình nên Tết đến thì buồn. Không đón Tết tưng bừng nhưng sáng nay tôi có đi chùa Việt Nam khấn vái Phật Trời phù hộ cho gia đình, cầu xin có một ngày được về lại Việt Nam.

– Phạm Văn Thành (Houston): Tuy là mùa đông nhưng vẫn có chút không khí Tết. Cuối tuần đi thăm bạn bè, gặp nhau chúc mừng hay nhắc đến Năm Mới nên cũng thấy không khí Tết nhưng không bằng một góc nhỏ của Tết quê nhà. Thiếu nhiều thứ. Gọi là vui Tết chứ không có gì nhiều. Mình đón Tết chứ người chung quanh họ đâu có đón. Thứ Hai đi làm lại rồi.

Thiếu nữ khấn nguyện đầu năm

Đốt pháo tại Hội Tết Quý Hợi

– Nguyễn Thanh (San Francisco): Chúng tôi đi chúc tuổi bà con sáng nay. Hôm qua đi hội chợ ở San Jose. Xin xâm tại hội chợ là điều thích thú nhất. Không ngờ bên này cũng có một nơi giống như Lăng Ông. Có thể nói chúng tôi đón Tết như hồi ở bên nhà, chỉ thiếu vài thứ như câu đối, pháo đỏ.

– Bảo Kim (Đại học Berkeley): Em giúp vui văn nghệ tất niên với sinh viên. Chặt cành đào đem về cắm trong nhà. Tết nhà em có tổ chức đánh bài, ăn uống.

– Phan Đức Hòa (tại hội chợ Tết San Jose): Nam nay Tết muộn, với lại thời tiết mưa nhiều nên gia đình chúng tôi không gói bánh chưng như mọi năm. Qua đây rồi mà tôi vẫn còn thích cái thú ngồi canh bánh chưng ngay sau vườn nhà. Nhà tôi cũng đã mua vài chiếc bánh ở chợ Việt Nam. Tối nay đón giao thừa, cúng ông bà tổ tiên xong thì cắt bánh. Tôi dẫn các cháu đi hội chợ Tết cho chúng biết ít nhiều về sinh hoạt Tết của người mình.

– Nguyễn Ngọc Phượng (tại hội chợ Tết San Jose): Người ta bảo mùa xuân đi trẩy hội mà. Bên ngoài mưa lớn mà hội chợ đông nghẹt. Mọi người muốn tìm lại không khí Tết nên mới đến đây nhưng thiếu pháo nổ giòn. Có xác pháo đỏ, mùi khói pháo mới giống Tết bên nhà hơn.

Đó là cảm nhận của một số người Việt ở Mỹ dịp Tết Quý Hợi 1983. Ba mươi mốt năm sau, đón Tết đã trở thành một sinh hoạt truyền thống của gia đình và trong cộng đồng ở những nơi có người Việt sinh sống và không thiếu bánh chưng, bánh tét, các loại mứt, hoa mai, hoa đào, câu đối.

Tại San Jose, những ngày qua đã nhộn nhịp bừng lên không khí Tết qua sóng ti-vi, qua các chương trình phát thanh tiếng Việt; qua hình ảnh chợ hoa, pháo nổ rộn ràng ở khu Lion Plaza, trước cửa Grand Century Mall. Cuối tuần này sẽ có hai hội chợ Tết ở đây.

Diễn hành Xuân 2005 ở San Jose

Xuân về, Tết đến California rộn ràng tiếng pháo

Ba mươi năm trước, mới đến Mỹ định cư nên sinh hoạt đón Tết thu hẹp trong gia đình hay hội đoàn thân hữu, sinh viên. Khi số người Việt về đây định cư ngày một đông thì không khí Tết mỗi năm trở nên nhộn nhịp và phát triển lên.

Ông Vũ Văn Lộc, giám đốc cơ quan định cư tị nạn IRCC và là một người sinh sống ở San Jose gần 40 năm, nhận định việc tổ chức Tết Quý Hợi 1983 do Ủy ban Liên hội người Việt Quốc gia phối hợp tổ chức là một biến cố quan trọng của cộng đồng ở đây, năm đó sinh hoạt Tết đã từ sông nhỏ vươn ra sông lớn, để rồi những năm sau ra biển.

Khi pháo nổ khai mạc Hội chợ Tết Quý Hợi 1983 tại trường San Jose High School, cộng đồng người Việt ở đây đã thực sự lớn dậy để những năm sau vui xuân đón tết trong khu giải trí quận hạt, hay dưới downtown với diễn hành thu hút nhiều vạn khách du xuân.

Hiện có gần hai triệu người gốc Việt sinh sống tại Hoa Kỳ, tập trung tại hai miền nam bắc California. Con số cơ sở thương mại do người Việt làm chủ ở riêng California là vài vạn. Tiểu bang vàng cũng là nơi có số dân cử gốc Việt nhiều nhất.

Thủ phủ của người Việt là Little Saigon ở miền nam, từ những vườn cam nay mọc lên vô số cơ sở thương mại do người Việt làm chủ dọc các phố Bolsa, Brookhurst, Magnolia. Quận Cam nay có Thị trưởng Westminster Tạ Trí, có Giám sát viên Janet Nguyễn.

Diễn hành mừng xuân ở Thung lũng Hoa vàng

Trên miền bắc có San Jose nổi tiếng là thành phố lớn với đông người Việt nhất ở Mỹ, gần 100 nghìn. Từ những cánh đồng hoa vàng, người Việt đã góp phần vào việc phát triển nơi đây thành thung lũng điện tử vang danh thế giới. Những con đường Tully, Senter, Story san sát cửa hàng Việt, lâu đời nhất có Lion Plaza, có Grand Century Mall bán buôn sầm uất, có Vietnam Town đang vươn lên. San Jose với khu Little Saigon là quá trình tranh đấu không mệt mỏi của nhiều người.

Phó thị trưởng San Jose hiện nay là cô Madison Nguyễn. Hy vọng trong năm Giáp Ngọ cô sẽ thắng cử để trở thành thị trưởng gốc Việt đầu tiên của thành phố lớn thứ 10 ở Mỹ, với gần một triệu cư dân và là chiếc nôi của những phát minh điện tử đã làm thay đổi toàn cầu.

(ảnh trong bài của tác giả)

[Bài đã đăng trên BBCVietnamese.com 30.01.2014]

© 2014 Buivanphu

Từ Quý Hợi đếng Giáp Ngọ * Tết Quý Hợi là Tết năm 1983, khi cộng đồng người Việt ở Hoa Kỳ chưa tròn 8 tuổi